काठमान्डौँ — नेपालको सांस्कृतिक पहिचान, धार्मिक मूल्य र ऐतिहासिक परम्पराको संरक्षणका लागि राजसंस्था पुनर्स्थापनाको पक्षमा उभिन नागरिक स्तरबाट फेरि एकपटक आवाज उठ्न थालेको छ। सामाजिक नेटवर्कदेखि खुला सार्वजनिक भेलासम्म, विभिन्न समूहहरूले “नेपालको धर्म, संस्कार र सभ्यता जोगाउन हामी सबै एकताबद्ध हुनुपर्छ” भन्ने आह्वानलाई पछिल्ला दिनहरूमा तीव्र रूपमा अघि सारेका छन्।
नागरिक अभियन्ताहरूको एक समूहले जारी गरेको वक्तव्यमा भनिएको छ, “धार्मिक सहिष्णुता, सामाजिक एकता र ऐतिहासिक पहिचान आवश्यक छ । यी मूल्यहरू सुरक्षित राख्ने आधार संस्था पुनः स्थापित गर्न अब नागरिक जागरण अपरिहार्य भएको छ।” उनीहरूले देशमा बढ्दो राजनीतिक अस्थिरता, अविश्वास र सामाजिक ध्रुवीकरणले राज्यको ऐतिहासिक संरचनाबारे पुनर्विचार आवश्यक भएको दाबी गरेका छन्।
२००८ मा राजतन्त्रको अन्त्यपछि संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा गरिएको नेपालमा पछिल्ला वर्षहरूमा राजनीतिक अविश्वास र भ्रष्टाचारका मुद्दाले राजसंस्थाबारेको बहस फेरि उठ्न थालेको छ। विश्लेषकहरूले नागरिकमा देखिएको असन्तोषलाई राजनीतिक नेतृत्वप्रति गहिरो अविश्वासको संकेतका रूपमा लिएका छन्।
आह्वानकर्ताहरूले नेपाललाई “बहुधार्मिक सहिष्णुता र सनातन मूल्यहरूको जन्मभूमि” भन्दै वर्तमान संरचनाले परम्परागत चिनारी पर्याप्त रूपले सुरक्षित गर्न नसकेको तर्क गरेका छन्। उनीहरूको भनाइमा, “देशको सांस्कृतिक निरन्तरता जोगाउन राष्ट्रिय प्रतीकको उपस्थिति आवश्यक छ, जुन अतीतमा राजसंस्थाले निभाएको भूमिका थियो।”
यस बीच, विभिन्न राजनीतिक दलहरूले भने मिश्रित प्रतिक्रिया दिएका छन्। सत्तारुढ पक्षले वर्तमान व्यवस्थाकै सुधार सम्भव भएको बताउँछन्, भने विपक्षी दलका केही नेताहरूले नागरिक असन्तुष्टिलाई गम्भीर रूपमा लिनुपर्ने उल्लेख गरेका छन्।
सामाजिक सञ्जालमा यो आह्वान तीव्र रूपमा फैलिँदै गएको छ। केही नागरिकहरूले यसलाई सांस्कृतिक पहिचानको पुनर्जीवनको संकेतका रूपमा लिएका छन्, भने अन्यले राजनीतिक विकल्पहरूको खोजीका रूपमा हेरेका छन्।
देशमा उत्पन्न राजनीतिक अविश्वास, आर्थिक चुनौती र सामाजिक विभाजनबीच “एकताबद्ध भएर उभिने” आह्वानले अबको राजनीतिक घटनाक्रमलाई कत्तिको प्रभावित गर्छ—यो हेर्न बाँकी छ।
ब्चथब
िराजसंस्था पुनर्स्थापनाको मागसहित नागरिक समूहको आह्वान स् “धर्म, संस्कार र सभ्यता जोगाउन समय आएको छ”

काठमान्डौँ, ृआजको मितिे — नेपालको सांस्कृतिक पहिचान, धार्मिक मूल्य र ऐतिहासिक परम्पराको संरक्षणका लागि राजसंस्था पुनर्स्थापनाको पक्षमा उभिन नागरिक स्तरबाट फेरि एकपटक आवाज उठ्न थालेको छ। सामाजिक नेटवर्कदेखि खुला सार्वजनिक भेलासम्म, विभिन्न समूहहरूले “नेपालको धर्म, संस्कार र सभ्यता जोगाउन हामी सबै एकताबद्ध हुनुपर्छ” भन्ने आह्वानलाई अघिल्ला दिनहरूमा तीव्र रूपमा अघि सारेका छन्।

नागरिक अभियानले माग उच्चारण

नागरिक अभियन्ताहरूको एक समूहले जारी गरेको वक्तव्यमा भनिएको छ, “धार्मिक सहिष्णुता, सामाजिक एकता र ऐतिहासिक पहिचान आवश्यक छ । यी मूल्यहरू सुरक्षित राख्ने आधार संस्था पुनः स्थापित गर्न अब नागरिक जागरण अपरिहार्य भएको छ।”
उनहरूले देशमा बढ्दो राजनीतिक अस्थिरता, अविश्वास र सामाजिक ध्रुवीकरणले राज्यको ऐतिहासिक संरचनाबारे पुनर्विचार आवश्यक भएको दाबी गरेका छन्।

राजसंस्थाको भूमिकाबारे बहस पुनः चर्कियो

नेपालमा २००८ मा राजतन्त्रको अन्त्यपछि संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा गरिएको थियो। तर पछिल्ला वर्षहरूमा राजनीतिक दलहरूमाथिको अविश्वास, सरकारहरूको अस्थिरता र भ्रष्टाचारका मुद्दाले राजसंस्था सम्बन्धी बहस फेरि उठ्न थालेको छ।

विशेषज्ञहरूको एक वर्गले जनतामा देखिएको यो भावनालाई सामाजिक–राजनीतिक असन्तोषसँग सम्बन्धित मान्छन्। राजनीतिक विश्लेषकहरू भन्छन्—
“राजतन्त्र पुनर्स्थापनाको मागसहित उठ्ने आवाजहरू नागरिक निराशाको संकेत हुन्, जसलाई राजनीतिक नेतृत्वले सुन्नु र सम्बोधन गर्नु आवश्यक छ।”

धर्म, संस्कार र सभ्यताको विषयलाई जोड

आह्वानकर्ताहरूले नेपाललाई “बहुधार्मिक सहिष्णुता र सनातन मूल्यहरूको जन्मभूमि” भन्दै वर्तमान संरचनाले परम्परागत चिनारी पर्याप्तरूपमा सुरक्षित गर्न नसकेको तर्क गरे।
उनीहरूको भनाइमा—
“देशको सांस्कृतिक निरन्तरता जोगाउन राष्ट्रिय प्रतीकको उपस्थिति आवश्यक छ, जुन अतीतमा राजसंस्थाले निभाएको भूमिका थियो।”

विपक्षी धारणा स् विभिन्न राजनीतिक दलहरूको प्रतिक्रिया

राजसंस्था पुनर्स्थापना सम्बन्धी आवाजबारे राजनीतिक दलमा मिश्रित प्रतिक्रिया आएको छ।
    ड्ड    सत्तारूढ पक्षका नेताहरूले हालको व्यवस्थाकै संरक्षण र “सुधारमार्फत समस्याको समाधान सम्भव छ” भनेका छन्।
    ड्ड    विपक्षी दलका केही नेताहरूले भने जनतामा देखिएको असन्तुष्टिलाई गम्भीर रूपमा लिनुपर्ने बताएका छन्।

एक अग्रज नेताको भनाइ अनुसार—
“राजसंस्थाबारे उठेका मागलाई लोकतान्त्रिक प्रक्रियाअधीनमै बहस गर्नुपर्छ। नागरिक भावनालाई बेवास्ता गर्नु समाधान होइन।”

सर्वसाधारणको प्रतिक्रिया

सामाजिक सञ्जालमा यो आह्वानसँग सम्बन्धित सामग्रीहरू तीव्र रूपमा साझा भइरहेका छन्। केहीले यसलाई सांस्कृतिक पहिचान पुनर्जीवनको संकेत भनेका छन्, भने केहीले राजनीतिक स्थायित्वका लागि वैकल्पिक विकल्पको अन्वेषण मात्र भएको टिप्पणी गरेका छन्।

काठमाण्डौंबाट आएका एक युवाले भने—
“म राजतन्त्र चाहन्छु भन्ने होइन, तर देशमा स्थायित्व, विश्वास र एकताको वातावरण चाहिएको हो। नागरिकलाई सुन्ने कोही हुनैपर्छ।”

आगामी दिनमा के हुन्छरु

यतिबेला देशभित्र राजसंस्था सम्बन्धी बहस फेरि सक्रिय बन्दै गइरहेको देखिए पनि कुनै औपचारिक राजनीतिक प्रस्ताव भने अघि सारिएको छैन। तथापि, नागरिक अभियानहरू तीव्र बन्दै गएमा देशको राजनीतिक मानचित्रमा नयाँ प्रकारको संवाद सिर्जना हुने विश्लेषकहरूको टिप्पणी छ।

नेपालमा पछिल्ला वर्षहरूमा उत्पन्न राजनीतिक अविश्वास, आर्थिक चुनौती र सामाजिक विभाजनबीच “एकताबद्ध भएर उभिने” आह्वानले कस्तो प्रभाव पार्छ—यसले अबको राजनीतिक घटनाक्रममा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्ने प्रेक्षापट तयार भएको छ।